Aalbessen voor in elke fruittuin

Familie: Grossulariaceae of Ribesfamilie
Lekkere zuurzoete bessen met een bom aan vitamines gekend als aalbessen of ook wel trosbessen genoemd.

Ribes rubrum

Het zijn gemakkelijke planten die in West-Europa hun herkomst hebben en weinig zorg vragen. Het zijn dan ook echte aanraders die in geen enkele moestuin met zachtfruit of houtig kleinfruit zou mogen ontbreken. Trosbessen zijn éénhuizig waarbij mannelijke en vrouwelijke bloemen op dezelfde plant voorkomen. Zodoende volstaat zelfs 1 struik om bessen te kunnen oogsten. De rode bessen bloeien vanaf half april en worden door bijen en andere insecten bestoven. De struiken worden trouwens tot 180 cm hoog waardoor ze een ideaal plantenscherm tegen inkijk en wind kunnen vormen omheen uw moestuin.

Ribes rubrum

Aanplanten als struikvorm:

Koop gezonde planten met minstens 3 stevige gesteltakken. Struiken van de aalbes kun je best aanplanten in het najaar of eventueel in het vroege voorjaar. Plant er enkele op een rij en dat op een plaatsje in de volle zon of de halfschaduw. Plant de struiken enkele cm dieper als ze voorheen in de pot of vollegrond stonden zodat ze goed kunnen uitlopen. Na het planten de grond aandrukken en ruim water geven. Voorzie de bodem van een laagje stro of mulch.
In het voorjaar kun je de struiken snoeien op vier tot vijf scheuten en deze mag je dan ook nog eens halveren. Breng in het voorjaar wat extra voedsel rond de struiken aan onder de vorm van bv een laag compost. Door compost door de grond te mengen zal de bodem ineens ook het vocht beter weten vast te houden en ook daar houden aalbessenstruiken van. Daarna heb je aan deze struiken niet veel werk meer behalve deze eind mei van een vogelnet te voorzien zodat deze niet met de bessen gaan vliegen. Rode bessen trekken nu eenmaal vogels aan die de lekkere vruchten eveneens weten te smaken. Bij het aanplanten van witte bessen met hun doorschijnende vruchten zal je minder last van vogelvraat vast stellen. De vogels merken de doorzichtige rijpe vruchten immers veel minder snel op. De witte aalbessen zijn trouwens een stukje zoeter dan de rode cultivars. Er bestaan ook zwarte bessen (Ribes petraeum), maar die zijn niet lekker om uit het vuistje op te smullen. Ze zijn wel zeer geschikt voor het maken van confituur, jam of gelei.

Witte aalbes - Ribes rubrum 'Witte Parel'

De oogst kan per struik al snel oplopen tot 5 a 10 liter. Zo'n rijke bessenoogst kun je maar moeilijk alleen aan en in de groentelade van de koelkast kun je ze slechts een drietal dagen bewaren. Gelukkig zijn er tal van lekkere gerechten waarin deze bessen gebruikt kunnen worden zoals taarten, vlaaien, desserts of voor het sap. Zijn het er nog teveel, weet dan dat je ze na de oogst ook ineens kan invriezen.
Pluk de bessen pas als ze voldoende kleur bekennen. De smaak is dan veel beter. Bij het oogsten pluk je de hele trosjes af en ontdoe je de bessen achteraf van de steeltjes.

Recept met aalbessen
Maken van mascarponetaart met rode trosbessen

Leivorm of rechte haagvorm:

Aalbes kunnen zonder enige omkijk als struik uitgroeien, maar vele liefhebbers planten ze ook aan langs een draad: de zogenoemde leivorm of rechte haagvorm.
De plantafstand in de rij is 1m en daarbij behoudt men drie hoofdtwijgen per struik die men dan aan de bedrading zal vastbinden.
Voordeel van deze leivorm is dat de bessen beter en gelijkmatiger kunnen rijpen. Daarenboven zijn ze eenvoudiger te plukken.

Rode aalbessen

Na de oogst kun je de planten verjongen door er de oudste of naar binnen groeiende takken uit weg te snijden. Laat maximum tien stevige scheuten over.

Ziektes en plagen bij aalbessen:

Vogels: de oogst beschermen met vogelnetten.
Rhopalosiphoninus ribesinus is een soort bladluis die de oorzaak is van omgekrulde bladeren of bruinrode bobbels aan de bovenkant van de bladeren. Hierbij sterven de groeitoppen vaak af. Aangetaste scheuten kun je best onder de aantasting afknippen.

Vermeerderen van aalbessen:

Rode bessen vermeerderen is vrij eenvoudig via winterstek of door een jonge scheut af te leiden naar de bodem en deze eventueel ondiep in te kerven waar de twijg de grond raakt. Deze plaats dek je daarna af met een laagje grond zodat deze ook in de zomer lekker vochtig blijft en er wortelvorming kan plaats vinden. In het volgende voorjaar kun je de twijg afsnoeien en op de gewenste plaats planten.

Aalbes struik

Enkele rassen van Ribes rubrum:

De meeste rassen vinden hun herkomst in Nederland waar ze al sinds de jaren 1500 ingeburgerd waren.
De verschillen tussen de rassen zijn niet heel groot enkel het tijdstip van rijpen en oogsten liggen wat uit elkaar. Daarom spreekt men vaak van vroege en late rassen. Door verschillende rassen aan te planten, wordt de oogst gespreid tussen half juni en begin september.

Enkele vroege rassen: (vanaf begin juni)

Ribes rubrum 'Jonkheer van Tets': Zeer vroeg. Zeer sterk gewas met zoete rode bessen aan lange trossen.
Ribes rubrum 'Rote Vierlander': Goed vertakte planten met hoge opbrengt. Zoetzure rode bessen aan lange trossen.
Ribes rubrum 'Witte Parel': Witte zeer zoete bessen aan middellange trossen.

Enkele middentijdse rassen: (vanaf half juli)

Ribes rubrum 'Red Lake': rode bessen. Ras met een hoge productie.
Ribes rubrum 'Stanza': rode bessen die lang doordragen.
Ribes rubrum 'White Grape': witte bessen
Ribes rubrum 'Witte Hollander': witte aalbessen met hoge bessenproductie

Enkele late rassen: (vanaf eind juli - begin augustus)

Ribes rubrum 'Rondom': Sterke planten met grote trossen donkerrode bessen.
Ribes rubrum 'Ronde Rebel': Grote rode bessen aan middellange trossen.
Ribes rubrum 'Rosetta': Rode bes met hoge productie.

Ribes rubrum in andere talen:

Nederlands: Rode bessen of trosbessen
Duits: Rote Johannisbeere
Engels: Red currant
Zweeds: Röda vinbär
Frans: Groseilles rouges
Fins: Punainen hollantilainen
Italiaans: Ribes rosso
Portugees: Grosellas rojas