Get up and grow

Supermarktkruiden klonen

Get up and grow-Lucy Hutchings Geen paniek, je hoeft je labjas niet aan te trekken of je innerlijke gekke professor erbij te halen, want klonen is niet zo sciencefictionachtig als het klinkt, al is de wetenschappelijke kant ervan interessant genoeg om het er even over te hebben.
Klonen is een zeer eenvoudige en goedkope manier om je kruidencollectie bijna eindeloos uit te breiden. De reden dat ik dit 'klonen' noem, heeft met genetica te maken. Als je nieuwe planten uit bewaard zaad vermeerdert, hebben de zaailingen eigenschappen van beide ouders en dus een unieke set karaktereigenschappen. Maar het proces dat ik beschrijf, resulteert in een gloednieuwe plant uit een stukje (of stek) van de ouderplant, en dus is die nieuwe plant genetisch identiek aan de ouder en daarmee een kloon. In tuinbouwkundige termen heet dat 'vegetatieve vermeerdering' en deze methode werkt bij heel veel kruidenplanten. Goed, tot zover de wetenschap. Supermarktkruiden zijn goedkop en overal te krijgen, en het voordeel van het gebruik van deze methode is dat je nieuwe planten kunt blijven maken tot je geen ruimte meer hebt. Om teleurstelling te voorkomen: klonen werkt niet bij peterselie, bieslook, dille en koriander. Daar staat tegenover succes bij basilicum en munt bijna gegarandeerd is; die worden graag op deze manier vermeerderd en ik raad je dan ook aan om met een van deze kruiden te beginnen. Ik heb in dit project basilicum gebruikt. Wat lastiger te klonen zijn houtige kruiden zoals rozemarijn, salie, oregano en tijm: die vormen wel wortels, maar minder snel en met wisselender resultaten.

Oregano Paula BIO
^€4²⁵
Peterselie Gigante d'Italia BIO
^€4²⁵

Werkwijze

Kruidenplanten uit de supermarkt zijn niet bedoeld om lang mee te gaan. Een pot bevat doorgaans te veel dicht op elkaar gezaaide planten die in een gesimuleerde omgeving geforceerd worden om zo snel mogelijk te groeien en in de winkel te belanden. Tijd is geld, nietwaar? Helaas krijg je zo geen sterke planten. Dus het eerste wat je moet doen, is je aankopen wat liefde geven: verpot ze in een grotere pot zodat ze wat ruimte krijgen en geef ze dan een biologische vloeibare mest om ze wat aan te laten sterken.
Knip met een schone schaar stekken van de langere stengels van de ouderplant. Meerdere stekken vergroten de kans op succes. Knip de stengels net onder een stengelknoop af. Een stengelknoop is de plek waar de bladeren uit de stengels groeien. Klaar voor nog wat meer wetenschap? Het gedeelte onder de knoop bevat een hoger gehalte auxine, in feite het groeihormoon van planten. Deze groeizones kun je prikkelen om van karakter te veranderen en wortels te vormen in plaats van bladeren. Zulke wortels heten 'adventiefwortels' - in wezen wortels die uit een deel van de plant groeien waar normaliter geen wortels groeien. Boeiende kost, dat zei ik toch!
Knip voorzichtig alle blaadjes van het onderste twee derde deel van de stengel. Knip eventueel ook de wel erg grote bladeren, knoppen en/of bloemen af; laat alleen de kleinere blaadjes zitten. Je wilt dat de stek zo veel mogelijk van zijn energie in de wortelvorming stopt, en dus niet dat hij ook gaat bloeien of zaad zetten. De verwijderde blaadjes gebruik je uiteraard in een lekker gerecht, zodat je meteen al kunt genieten van je stekwerk.
Zet de stekken vervolgens in water; zorg ervoor dat ten minste een van de stengelknopen onder water zit, maar de blaadjes beslist niet. Ondergedompelde bladeren gaan rotten en het einde van je stek inluiden.
Zet de stekken op een warme, lichte plek, maar niet in de volle zon.
Nu begint het wachten: hoelang je moet wachten, hangt af van het kruid in kwestie en omgevingsfactoren als temperatuur. Munt en basilicum kunnen al met een week of eerder wortels gaan vormen, maar bij rozemarijnstekken kan het wel acht kwellende weken duren. Geen zorgen als er een eeuwigheid niets lijkt te gebeuren; zolang de top van de stek nog in leven is, zijn de kloonkindjes hard bezig om nieuwe wortels te maken. Ververs het water om de paar dagen om het schoon en vrij van algen te houden.
Zodra de wortels zo'n 3 cm lang zijn, is het tijd om de stekken op te potten. Vul een potje met turfvrije potgrond. Maak met behulp van een pootstokje, een pen of potlood, of gewoon met je vinger, een gaatje in het midden van de potgrond. Zet de bewortelde stek heel voorzichtig, om de tere worteltjes niet te beschadigen, zo in het gaatje dat alle wortels meekomen. Draai de stek voorzichtig rond terwijl je hem in het gaatje laat zakken, zodat de worteltjes zich om de stengel wikkelen en zonder schade in het gaatje belanden. Bedek de wortels met wat extra potgrond en druk die licht aan, zodat de stek stevig staat.
Geef water en zet de stek terug op zijn warme, licht plek. Gefeliciteerd, je hebt nu een splinternieuw plantje gemaakt. Dat kun je zo vaak doen als je wilt; het kan een behoorlijk verslavende bezigheid worden.

Get up and grow is en boek van Lucy Hutchings vol inspiratie om je huis en tuin stijlvol en groen in te richten en tegelijkertijd praktisch te houden. Met projecten voor kruiden, fruit en groenten - van een saladetrolley en een specerijentuintje tot een eetbare muurtuin en kruidenplankjes voor het raam.