Schimmel op potgrond: voorkomen en verwijderen

Het is jou ongetwijfeld ook al overkomen: je wilt je kamerplanten snel nog even water geven en je merkt plots een wit laagje bovenop de potgrond: schimmel! Helaas kunnen kamerplanten, vooral tijdens de koudere maanden, aangetast worden door schimmel op de potgrond. In dit artikel laten we je zien wat je kan doen.

Wit laagje : kalk of schimmel?

Voordat je de bloempot uit frustratie uit het raam gooit, moet je zeker weten dat het om schimmel gaat. Een wit laagje op de potgrond kan namelijk ook veroorzaakt worden door minerale afzettingen zoals kalk. Vooral als je je planten begiet met kalkhoudend water kan dit een mogelijke oorzaak zijn. Kalk en schimmel zijn echter gemakkelijk te onderscheiden: terwijl de schimmel er zacht en pluizig uitziet en een licht muffe geur heeft, is kalk geurloos, kruimelig en hard. Bovendien zijn minerale afzettingen witgrijs van kleur terwijl een typische schimmel een bruine kleur heeft. Omdat er echter verschillende soorten schimmels bestaan, kan een witte schimmel op potgrond ook voorkomen.

Je kan een test doen: neem een klein stokje en schraap voorzichtig een deel van het witte laagje weg. Als de substantie hard en kruimelig is, is het hoogstwaarschijnlijk geen schimmel, maar een minerale afzetting zoals kalk. Die kan er lelijk uitzien maar is onschadelijk. De kalkaanslag kan je eenvoudig met een lepel afschrapen en vervangen door een portie verse potgrond.

Als het afgeschraapte laagje echter licht harig, pluizig of zacht is en zelfs lichtjes muf ruikt, zijn er schimmelsporen aan het werk. Bij het doen van de geurtest mag je je neus echter niet te dicht bij de potgrond houden, zodat je de schimmelsporen niet per ongeluk inademt. Vooral bij mensen met een allergie en een verzwakt immuunsysteem is voorzichtigheid geboden als de schimmel zichtbaar is op de potgrond, omdat schimmels schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. In dat geval raden we aan om een mondmasker te dragen.

Wat kan je doen tegen schimmel op potgrond?

Als het witte laagje op de potgrond daadwerkelijk schimmel is, is het meestal voldoende om de bovenste beschimmelde laag met een oude lepel te verwijderen en weg te gooien. In de meeste gevallen is het niet nodig om de grond volledig te vervangen omdat schimmels die zich in de potgrond ontwikkelen hun voedsel uit de aarde halen, maar niet uit de "levende plant". Als de schimmelplaag echter vergevorderd is en je het zekere voor het onzekere wilt nemen, of als je allergieën of een zwak immuunsysteem hebt, raden we je aan om de potgrond te vervangen en de pot schoon te maken. Idealiter doe je dit buiten in de tuin en draag je handschoenen en een mondmasker. Je kan de pot schoonmaken met azijn of met zeep en een borstel. Als je een plastic pot gebruikt, kan je deze gewoon vervangen door een nieuwe. Daarnaast kan je de kluit van de plant lichtjes afkloppen om overtollige grond te verwijderen. Vul de pot na het schoonmaken met verse potgrond en plaats de plant. Om ervoor te zorgen dat je na enkele weken niet opnieuw last hebt van schimmel op de potgrond, stellen we je graag enkele preventieve tips voor.

Oorzaken van schimmel op potgrond

Vooral tijdens de koelere maanden hebben kamerplanten last van schimmel op potgrond. Meestal vallen hier verschillende factoren samen die er uiteindelijk toe leiden dat schimmels zich sterk kunnen vermenigvuldigen. Zo spelen luchtvochtigheid, temperatuur en de ondergrond, waarop de schimmel zich wil vestigen, een belangrijke rol.

Schimmels zijn in principe allemaal natuurlijk. Ze zijn overal in onze omgeving terug te vinden, maar vooral in het bos of in de buurt van compost zijn ze in grote aantallen aanwezig omdat ze hier een grote voedselvoorraad vinden. Samen met bacteriën spelen ze namelijk een belangrijke rol bij het afbreken van dode plantendelen. Niet alleen buiten maar ook binnenshuis komen allerlei schimmels in de lucht voor. Om te vermijden dat ze zich settelen en vermenigvuldigen, zijn echter enkele voorwaarden vereist. Als dit het geval is, kunnen de schimmelsporen zich in de ruimte nestelen - bijvoorbeeld op de potgrond van kamerplanten. Om schimmel op potgrond te voorkomen, zijn er drie belangrijke punten waarop je kan letten :

1. Losse potgrond met stabiele structuur

Met de juiste potgrond leg je de basis voor een gezonde plantengroei. Bodems die geen stabiele structuur hebben en zwaar zijn, bieden namelijk de ideale omstandigheden voor schimmelsporen. Om schimmel op de potgrond te voorkomen, kies je daarom bij voorkeur voor een kwalitatieve, stabiele en lichte potgrond. Dit type potgrond is beduidend minder vatbaar voor schimmels. Toch kan je ook bij kwalitatieve potgronden last hebben van schimmel. Alles hangt af van de manier waarop je je planten water geeft.

2. Correct water geven

Water speelt een heel belangrijke rol bij de groei van schimmels: wanneer de verwarming in de winter voor een aangenaam warme temperatuur zorgt en er door veelvuldig water geven constant water in de bloempot staat, hebben schimmelsporen de neiging om zich te ontwikkelen.

• Less is more: in de winter hoef je minder water te geven dan in de zomer omdat de planten de koelere maanden met weinig zonlicht minder water nodig hebben. Controleer daarom met je vingers eerst of de bovenste laag van de potgrond nog een beetje vochtig aanvoelt. In dat geval hoef je je plant geen water te geven. Pas als de potgrond droog aanvoelt, kan je naar de gieter grijpen.
• Water geven via de onderschaal: giet het water in de onderschaal en niet aan de voet van de plant. Wacht vervolgens ongeveer 15 tot 30 minuten tot de potgrond is doorweekt. Het overtollige gietwater kan je dan weggieten zodat de plant niet in het water blijft staan en er geen wateroverlast ontstaat. Wateroverlast kan je voorkomen via drainage in de pot: plaats hiervoor enkele potscherven of een laagje hydrokorrels op de bodem van de pot voordat je deze opvult met potgrond. Let erop dat de drainagegaten van je pot niet verstopt raken. Zo kan het overtollige water gemakkelijk weglopen.

Schimmel in een zak met potgrond

Haal je de potgrond vers uit de zak en merk je schimmel op? Helaas kan het ook bij verse potgrond gebeuren dat er schimmel is ontstaan. Vaak is dit te wijten aan een foute manier van opslag: in een vochtige en warme omgeving vormt zich meestal condens en begint de aarde na verloop van tijd te beschimmelen. Potgrond moet daarom uit de buurt van warmte en licht worden bewaard. Ideaal is een koele, droge en donkere ruimte, bijvoorbeeld een garage of een droge kelderruimte. Als de grond slechts licht beschimmeld is, kan je hem nog steeds in de tuin gebruiken. We raden je aan om die niet meer voor je kamerplanten te gebruiken. Als de potgrond volledig met schimmel bedekt is, gooi deze dan direct bij het afval. Eventueel kan je bij de handelszaak, waar je het product hebt aangekocht, melding doen.

Correct verwarmen en ventileren om schimmel te voorkomen

Het is belangrijk dat je tijdens de winter let op een goede ventilatie en verwarming. Door regelmatig en gericht de ruimte te ventileren, wordt de opgewarmde en vochtige lucht - die ontstaat door bijvoorbeeld te koken, te douchen of door simpelweg te ademen - ingeruild voor aanzienlijk koelere buitenlucht. Deze koele lucht wordt vervolgens door de verwarming weer opgewarmd zodat deze vocht kan opnemen.

Door steeds opnieuw te ventileren zorg je ervoor dat warme, vochtige lucht door koelere, minder vochtige lucht wordt vervangen. Het is dus een constante kringloop die ontstaat door correct te verwarmen en te ventileren. En zo voorkom je eveneens schimmelvorming!

Helaas kan je - zelfs onder de meest optimale omstandigheden - de vorming van schimmel op je potgrond nooit volledig uitsluiten omdat dit in principe natuurlijke processen zijn die alleen betrouwbaar kunnen worden voorkomen door het gebruik van ziektebestrijders - want wanneer schimmelsporen vochtige grond en voedsel (dode plantenresten) vinden, vestigen ze zich heel graag op de potgrond. Toch kan je met de juiste verzorging en standplaats de kans op schimmelvorming op je potgrond verkleinen!