Uit Tuinen van NU - Jacqueline Van Der Kloet

jacqueline van de kloet - tuinen van nu 'Structuur is het fundament van elke tuin en het eerste waaraan je moet denken als je een tuin gaat ontwerpen!' - Jacqueline Van Der Kloet.

Structuren in de tuin

Structuur is de manier om vorm te geven aan een organisch geheel. In een tuin is dit nodig voor het vastleggen en indelen van de ruimte en, meer gedetaileerd, voor het geven van een eigen gezicht aan de tuin door het gebruik van planten met een eigen karakter. Op ruimtelijk niveau kan de structuur van de tuin bestaan uit zogenaamde 'harde' elementen (een pad, een muur, houten of stalen wanden), maar ook uit zachte elementen als bomen, heesters en hagen. In de praktijk komt het meestal neer op een combinatie van beiden.
Al deze elementen zijn medebepalend voor de ruimtelijke indeling van de tuin en vanuit die vaste onderdelen kan de tuin een verdere, verfijndere invulling krijgen. Waarom dat zo belangrijk is? Omdat een tuin zonder structuur als los zand aan elkaar hangt en gevoelsmatig merk je dat; in zo'n tuin voel je je vaak niet prettig. Structuur is dus een allereerste vereiste; het vorm de basis van elke tuin.

Structuur als hoofdzaak

Structuur kan op verschillende manieren aan worden gebracht. Zelf houdt Jacqueline het meest van een zo netuurlijk mogelijke tuin, zonder bouwsels en opvallende constructies. De structuur van haar privétuin bestaat uit plantaardige elementen die gedeeltelijk al aanwezig waren en in ere hersteld zijn, als de oude hagen van beuk en haagbeuk. maar ook de grote zwarte berken en de meidoorns zijn behouden gebleven. Ze geven de tuin een dak en zijn op die manier bepalend voor de ruimte. Sommige meidoorns zijn in parasolvorm geknipt, om een meer in het oogspringende vorm, een duidelijke structuur, te creëren. Nieuw toegevoegd zijn de ellipsvormige thujahaag, ligusterhagen en een aantal structuren van buxus. Al deze elementen samen vormen het groene frame van de tuin, een duidelijke tegenhanger voor de verder weelderige beplanting. Vooral in de winter zijn ze beeldbepalend en geven je een gevoel van beschutting in een verder vrij kale tuin.

Maar het kan ook anders, een tuin bijvoorbeeld waarin alles is 'gestructureerd'. Een bijna theatrale en zeer zeker achitectonische mix van harde en zachte elementen. Een langwerpige vijver en stalen pergola's tegenover strak geschoren hagen en groene beeldhouwwerken van buxusbollen en taxuszuilen, alles verankerd in een onberispelijk gazon. met daarboven een 'dak' van de kronen van fruitbomen.
Een derde mogelijkheid is de klassieke manier van aanbrengen van structuur zoals we die ook kennen van tuinen en parken uit de renaissance en de barok. In die tijd waren tuinontwerpen puur gericht op vorm: een stramien van paden, afgewisseld door perken omzoomd met buxusranden. Die buxusranden vormden de eigenlijke structuur van de tuin en wat daarbinnen gebeurde was van minder belang. Soms werden de binnenruimtes gevuld met grind, soms met een bonte verzameling van planten die stuk voor stuk gepland werden als bijzonderheden.Het ging daarbij om het specifieke karakter van elke plant afzonderlijk, niet om de combinatie, en de omzoming van buxus hield deze planten bij elkaar.
Dat buxusvak is altijd populair gebleven, zelf in onze moderne tijd (*red. al is dit op heden een gevoelig punt, cfr. de buxusmot). We gebruiken het als altijd groen kader rondom rozen, kruiden en vaste planten en in meer bijzondere gevallen als omlijsting van planten die elkaar in verschillende seizoenen afwisselen: voorjaarsbollen, gevolgd door eenjarige zomerbloemen en daarna winterviolen. Maar het hoeft niet altijd buxus te zijn; als lage haag voldoen lavendel en Teucrium lucidrys even goed en is er meer hoogte nodig dan kies je voor taxus, liguster, beuk of haagbeuk.

Structuur in detail

Binnen die groene structuur van de tuin zijn het bepaalde planten of onderdelen van planten die in detail ook voor structuur zorgen. Siergrassen bijvoorbeeld, en dan vooral de hoge soorten, zijn één en al structuur. Zij brengen in de zomer en het najaar een element van luchtigheid in de tuin, maar zijn vooral in de winter sterk beeldbepalend. Dat geldt ook voor andere planten die een mooi wntersilhouet hebben: Verbena bonariensis, Hydrangea arborescens 'Annabelle, Veronicastrum, Sedum 'Matrona' en Echinacea, om een paar voorbeelden te noemen. Ook altijd-groene planten spelen mee in de structuur: alle soorten Helleborus, Iris foetidissima en sommige soorten Euphorbia. En wat we vooral niet moeten vergeten: de groep bomen en heesters met een mooie bast: vele soorten berken, Prunus serrula, Magnolia obovata en een groot aantal esdoorns met opvallend gekleurde stammen zoals Acer davidii en Acer capillipes. Zij dragen allemaal op kleinere schaal en op een meer ingetogen manier hun steentje bij aan de structuur van de tuin.

Uit het boek: Tuinen van nu door Jacqueline Van de Kloet