Welke kastanjes zijn eetbaar?

Ergens rond half oktober (afhankelijk van hoe het weer zich gedraagt) gaan de eerste kastanjes van de bomen vallen. Dan is het eindelijk weer tijd voor kastanjes! Maar pas op wanneer je ze gaat rapen, want er is echter een verschil... Niet alle kastanjes zijn lekker om te eten. We vertellen je graag hoe je de eetbare van de niet eetbare kunt onderscheiden.

Eetbare en niet eetbare kastanjes 

Het is eigenlijk vrij simpel om wilde kastanjes van tamme te onderscheiden. Zodra je ze naast elkaar ziet, is het verschil in bolster en noot behoorlijk duidelijk. Daarnaast ziet de boom zelf er ook totaal anders uit.

Wilde kastanje (Aesculus)

De wilde kastanje is een monumentale boom die 20 tot wel 25 meter hoog kan worden. Je vindt hem vaak in bossen, en openbare beplantingen zoals in parken, brede lanen, maar ook op boerderijen en grote tuinen. De bladeren zijn samengesteld handvormig, en hij bloeit met rechtopstaande toortsen die tot 20 cm hoog kunnen reiken. Meestal kom je hier de witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) tegen, en af en toe de rode variant (Aesculus x carnea). Deze bomen zijn gevoelig voor aantastingen zoals de paardenkastanjemineermot en verwelkingsziekte, wat vaak voor ernstige problemen zorgt.

De grote ronde vruchten zitten verstopt in een zware, groene bolster met korte, dikke stekels. Elke bolster bevat slechts één vrucht, wat anders is dan bij de tamme kastanje, die meerdere noten per bolster heeft. Het is belangrijk om te weten dat zowel de kastanjes van de witte als van de rode paardenkastanje bitter en giftig zijn voor mensen. Maar voor herten, schapen, geiten en varkens zijn ze juist wel eetbaar. Ze worden zelfs gebruikt als een geneeskrachtig middel voor paarden met hoest en longaandoeningen, vandaar de naam paardenkastanje. Dit middel werd al in de middeleeuwen toegepast.

Tamme kastanje (Castanea sativa)

De tamme kastanje, van origine afkomstig uit Zuid-Europa, lijkt te zijn geïntroduceerd in Noord-Europa door de Romeinen vanwege zijn verrukkelijke noten. Deze boom kan indrukwekkende hoogten bereiken, ergens tussen de 25 en 35 meter, en wanneer hij de kans krijgt, kan hij gemakkelijk enkele honderden jaren oud worden. Bij oudere kastanjebomen valt de getorste stam op. De oudste tamme kastanje ter wereld staat op de oostelijke helling van de Etna in Sicilië. Zijn stamomtrek is ongeveer 57,9 meter, en hij staat in het Guiness Book of Records vermeld als de dikste boom ter wereld. De leeftijd van deze opmerkelijke boom wordt geschat op meer dan 3000 jaar.

De bladeren van de tamme kastanje hebben een totaal andere vorm dan die van de wilde variant. Ze zijn langwerpig, grof gezaagd en niet samengesteld in tegenstelling tot de bladeren van de wilde kastanje. Hierdoor kun je de boom in één oogopslag herkennen. 

De boom komt rond juni/juli tot bloei, met geurige bloesems waarvan de nectar heerlijke honing oplevert. Het is een donkerbruine vloeibare honing die door het hoge gehalte fructose niet snel kristalliseert. De honing heeft een specifieke, krachtige smaak, die boordevol pollen en enzymen zit die gunstig zijn voor de bloedsomloop in ons lichaam. 

In oktober vallen de bolsters van de boom en onthullen ze de lekkere noten. De groene bolsters zijn bedekt met talloze lange stekels, een natuurlijk afweermechanisme tegen vogels en eekhoorns. Zodra ze zijn afgevallen en het gebrek aan water ze opent, komen de kastanjes tevoorschijn. Bij de tamme kastanje zitten er meerdere noten in één bolster. Rauw smaken ze wat bitter maar gepoft of in puree verwerkt, onthullen ze een heerlijk zoete smaak. In de oudheid noemden de Grieken deze noten de “eikels van Zeus”, en in de middeleeuwen vermaalde men kastanjes tot meel als vervanging voor tarwemeel wanneer de tarweoogst schaars was.

Tegenwoordig worden tamme kastanjes in de herfst en winter vaak als delicatesse geserveerd, vooral bij wildgerechten. Maar ze zijn zo veelzijdig dat je ze in allerlei andere recepten kunt verwerken, zelfs in soep.

Oogstnet fruit en noten Bracca Plus - 6 x 6 m

^€89⁹⁹

Bekijk in onze webshop

Kastanje houtsnippers coverchips - 60 L

^€22⁵⁰

Bekijk in onze webshop

Kastanjes rapen en poffen

Niet alle kastanjes die van de boom vallen zijn rijp en geschikt om te eten. Als er bijvoorbeeld hevige regenval is geweest of een storm over het land is getrokken, kunnen er bolsters op de grond terechtkomen waarvan de noten nog niet helemaal rijp zijn. Let er bij het rapen op dat de noten vol zijn en een mooie diep bruine kleur hebben. Als de noten plat zijn en bleek van kleur dan zijn ze te vroeg van de boom gevallen en niet geschikt om te eten. Bovendien kunnen rijpe noten ook nog worden aangetast door ongedierte.

Een handige truc om te bepalen of de noten goed zijn, is door ze bij thuiskomst in een kom met water te leggen. De kastanjes die naar de bodem zinken zijn rijp en goed, terwijl degenen die blijven drijven niet rijp zijn of zijn aangetast. De bolsters die rijpe noten bevatten zijn doorgaans geel of bruin van kleur en niet meer fris groen.

Kastanjes kan je in principe gewoon rauw eten, maar gepoft kastanjes hebben toch net dat tikkeltje meer. Bovendien proef je dan niet de bittere velletjes die lastig te verwijderen zijn. Kastanjes poffen is ook een leuke activiteit, ideaal om gezellig samen rond het kampvuur of vuurschaal te doen. Je kunt ze echter ook in de oven, op de kookplaat of op de barbecue poffen. Gebruik een kastanjepan om ze veilig boven de vlammen te houden want deze heeft een extra lange steel.

Bereiding

• Tamme kastanjes zijn beperkt houdbaar, je kan ze dus best zo snel mogelijk na het rapen poffen.
• Reinig de noten en maak een inkeping met een scherp mes, een kruisje in de bovenkant. Dit zorgt ervoor dat de kastanjes niet ontploffen.
• Leg ze vervolgens op een bakplaat, in een kookpot met deksel of in een kastanjepan met het kruisje omhoog. In de kookpot voeg je best een klontje boter toe of wat olie.
• Afhankelijk van welke methode je kiest, duurt het ongeveer 10 à 20 minuten voordat ze klaar zijn. In de oven zal het iets meer tijd vragen dan in een open vuur. Let op dat ze niet verbranden!
• Als ze klaar zijn, leg je ze in een theedoek en rol je ze even over elkaar zodat de schil makkelijk los kan komen. 
• Strooi er wat zout over voor een hartig gerecht of wat honing voor een zoete snack. Maar ze zijn op zich zo rijk van smaak dat deze toevoegingen eigenlijk overbodig zijn.