Zaaien met succes en speciale zaaimethodes

Zaaien en hoe je het zaaisucces kan verhogen

In dit artikel proberen we jullie tips te geven betreffende het zaaien, waar je moet opletten en wat kan bijdragen tot het succesvol ontkiemen van zaadjes, alsook het opgroeien van zaailingen. Al de informatie die we onderstaand geven komt van mensen zoals jullie, hun ervaringen dragen bij tot dit artikel. We gaan ook niet beweren dat het zaaien alleen lukt zoals onderstaand beschreven, we willen gewoon maar meer info verschaffen die jullie kan helpen om van het zaaien een succes te maken.

Waarom zaaien?

Bij de verschillende plant-tuincentra zijn heel wat planten beschikbaar, dus waarom zou je je bezig houden met het zaaien. Toch, .... zaaien is niet zo moeilijk als je denkt en je hebt er niet veel extra benodigdheden voor nodig. Het is tevens ook een heel goedkope manier om je eigen selectie van planten uit te breiden.

Waarom kan het zaaien mislukken?

Het gebruik van vers zaad is essentieel, doch niet altijd mogelijk. Als je zaad uit eigen tuin of via vrienden verkregen hebt, zal de kans op ontkieming heel groot zijn. Hoe verser hoe beter. Natuurlijk is dit niet altijd mogelijk en koop je al eens een zakje zaad van een commerciële zaadverkoper, dit zaad werd in principe correct “bewaard”, het zou dus niet veel van zijn kiemkracht verliezen en is in principe zeker het proberen waard. Indien je van jezelf vers zaad hebt en dit toch wil bewaren, bewaar het dan droog en op een gemiddelde temperatuur van 3°C tot 5°C. Bewaar nooit zaad op een warme, natte, vochtige plaats, indien je dit toch doet, zal het zaad zeer snel zijn kiemkracht verliezen.

Succes verhogen:

Veel zaad faalt in ontkieming doordat het fout “bewaard” werd. Zaadzakjes die opengelaten of blootgesteld werden aan hoge temperaturen in een serre of op een vensterbank.
Er zijn natuurlijk nog andere factoren die meespelen in het niet ontkiemen van zaad eens het gezaaid werd :

Te veel water
Uitdroging;
Blootstellen aan de verkeerde temperatuur. Een lagere temperatuur zal er meestal alleen voor zorgen dat de ontkieming vertraagd gebeurt, maar het kan ook bijdragen tot geen ontkieming. Als de gebruikte grond te vast, bevroren, overspoeld door water, uitgedroogd werd gelaten, kan er geen zuurstof tot bij het zaadje en het zaadje zal sterven.
Te veel bemesting in het ontkiemingsproces zal in de meeste gevallen het zaadje ook doen afsterven, het zaad moet ontkiemd worden in een mestarme grond, de zaadjes hebben hun eigen meststof. In de meeste zaai en stekgronden zit een heel klein beetje meststof, dit is bewust gedaan aangezien meststof het ontkiemen afremt. Deze meststof is als basis om de zaailing in optimale gezondheid te krijgen.

Wanneer je je zaadjes water geeft, gebruik altijd een bewateringstoestel dat een fijne/niet te forse waterstraal geeft. Een te forse waterstraal kan je zaden doen op een hoopje stromen en dit is zeker niet de bedoeling. Bevochtig de zaaigrond voldoende alvorens te zaaien, doch niet kletsnat, laat je grond eventueel uitlekken. Hou ook de temperatuur in de gaten, zaad houdt niet van te hoge temperatuursverschillen. Overdreven hoge temperaturen kunnen net zoals te lage temperaturen de ontkieming vertragen. Onthou dat alleen de bodemtemperatuur telt en niet de luchttemperatuur. Een verwarmde zaaibak is gemakkelijk maar niet essentieel, het kan bvb gemakkelijk zijn voor het ontkiemen van zaadjes die een constante warme temperatuur moeten hebben.

Op gekochte zaadpakjes staat dikwijls de ontkiemingstijd, zo kan je controleren of het zaad op tijd uitgekomen is. Zaad gezaaid in perfecte condities kan na 24 uur al beginnen met ontkiemen.

100% ontkieming is eerder een zeldzaamheid, heb geduld, gooi je zaadpotjes niet weg na enkele maanden, je kan ze afhankelijk van de soort tot zelfs 4 jaar bijhouden. Indien je de juiste omstandigheden creëert en met het juist positieve gevoel zaait, zal je slagen. Eens je je eerste zaai successen geboekt hebt, zal je wel snel opnieuw beginnen zaaien en voor je het weet, staan er overal in je huis, potjes en bakjes met zaad en zaailingen.

Speciale zaai – ontkiemingsversnellingsmethodes :

Sommige zaden hebben de reputatie om moeilijk te kiemen, hiervoor zijn een aantal versnellingsprocessen uitgewerkt. Het is niet altijd nodig om deze voor jouw specifiek zaad toe te passen, deze processen dragen alleen bij tot een versnelling van het ontkiemen. Afhankelijk van het zaad worden dus een van deze versnellingsmethodes toegepast.

Het “roken” van zaad :
Dit is een methode die toegepast wordt door de meer ‘ervaren’ zaaier, sommige zaadsoorten voornamelijk uit Australië en Zuid-Afrika worden blootgesteld in hun natuurlijke habitat aan vuur, de rook die hierbij vrijkomt wakkert de ontkieming aan. Dit proces is niet zo makkelijk na te bootsen en de meeste van de zaden waar dit bij werkt, zijn door de commerciële zaadverkopers reeds zo behandeld, gelukkig maar. Voorbeelden van zaad : Grevillea, Hakaea, Geleznowia en Eriostemon
Scarificatie of insnijden/kerven van zaad :
Het idee hierachter is om water de mogelijkheid te geven binnen te dringen in hardschillige zaden en zo de ontkieming te stimuleren. Je snijdt/kerft langs beide uiteinden van de zaden zachtjes in en verwijdert een klein gedeelte schil/peul, langs een kant zou al voldoende moeten zijn. Let wel op, dat je niet te diep insnijdt/kerft en zo de kern van het zaad niet beschadigt. Dit wordt vrij vaak met een vijl gedaan. Het gebruik van schuurpapier en de zaden hierover schuren tot je een inkeping/afgeschuurd zaad hebt, werkt ook. Voorbeelden : Lupinus, Baptisia, Thermopsis, Ipomoea, Astragalus, ...
Weken van zaad : Dit is volgens mij de meest voorkomende methode die gebruikt wordt om de schil/peul van het hard zaad te verzachten. De methode is vrij simpel, je weekt je zaden 24 uur of afhankelijk van wat nodig is, voor in lauw/warm (niet kokend) water. Wanneer je na 4 uur ziet dat je water verkleurt is het essentieel het water de verversen. Dit doe je verder voor 24 uur en je zaad is klaar om gezaaid te worden. Er wordt ook gezegd dat zaad dat zinkt levensvatbaar is en zaad dat blijft boven drijven niet levensvatbaar is, ik durf dit echter niet te confirmeren. Voorbeelden waarbij deze methode veelvuldig toegepast wordt zijn palmzaden, bananenzaden, cycassen, ...
Koude stratificatie : Hiermee bedoelt men de tijd die zaad nodig heeft om tot rust te komen en zo verder te evolueren naar het stadium van ontkieming. Voor de zaden waar dit bij nodig is, is dit natuurlijk vrij snel na te bootsen, zaden in de koelkast (5 tot 6°C) plaatsen kan bvb al voldoende zijn. Meestal plaatst men de zaden in een plastiek zakje gevuld met potgrond in de koelcel en wacht men zo ontkieming af. De tijd dat de zaden in de koelkast dienen te blijven kan gaan van 3-4 weken tot langer, afhankelijk van soort zaad. Voorbeelden van zaad, eucalyptus, gingko, ...
Warmte stratificatie : Sommige zaden (Ilex/Hulst) hebben een nog niet volledig ontwikkelde embryo in het zaad, zelfs al is het zaad rijp. Deze zaden kunnen niet ontkiemen tot zolang de embryo niet volledig ontwikkeld is. Het proces start normaal bij een temperatuur van 20°C voor ± 60dagen. Dan zou het ontkiemingsproces moeten starten. Sommige zaden hebben zelfs warmte en koude stratificatie nodig, dus beide methoden dienen op het zaad toegepast te worden. Voorbeelden : Halesia Juniperus, Euonymus,...
Lichtkiemers : Sommige zaden hebben licht nodig om gemakkelijk te kiemen, licht in combinatie met vocht/warmte zorgt voor snelle kieming. Zo bvb koffiezaden, deze leg je bovenop de grond, je duwt ze zachtjes vast op de grond en dan kan het ontkiemingsproces beginnen. Bij deze zaden is het natuurlijk van essentieel belang om ze op regelmatige basis te bevochtigen, dit lukt het best via beneveling met een plantenspuit.
Donkerkiemers : In feite zijn de meeste zaden donkerkiemers, de meeste zaden verkiezen het rustig in het donker tot ontkieming te komen. De werkwijze is hier zoals gewoon zaaien, men neemt de zaden stopt ze zachtjes onder in luchtige grond, plaatst ze op een warmere plaats en je zorgt ervoor dat de grond vochtig blijft. Zo start het ontkiemingsproces. Eens de zaailingen opkomen is het wel aan te raden er voor te zorgen dat je toch wel wat licht voorziet, want dit licht hebben de zaailingen nodig om rustig op te groeien.