Vijgen uit de tuin als lekkere zoethouders

Geneeskrachtige werking

De Oude Egyptenaren legden vijgenbrij op ontstekingen.
De Griekse arts Pedanios Dioscurides schreef in de 1ste eeuw na Christus: De vijgen worden gekookt en fijn gestampt. Daarna leg je ze als pleister op het gezwel. Dat doe je bij oorzweren en halsgezwellen. De vijgen doen de gezwellen vlugger rijpen.
Tegen constipatie gebruikten de Grieken gedroogde vijgen in verse olijfolie. De kleine pitjes in de vrucht stimuleerden hun darmwerking. Nadien dronken ze een slok lichte wijn.
Vroeger gebruikten ze vijgen om de binnenkant van het lichaam op een lentekuur te vergasten. Hiervoor mengden ze 0,5 kg gemalen vijgen met eenzelfde hoeveelheid gemalen rozijnen. Daar maakten ze een worst van. Elke morgen sneed betovergrootmoeder er dan een stukje van af en gaf dat aan haar kinderen. De nuchtere maagjes genoten.

Voor bronchitis bestond er een andere truc-met-de-vijg. Bij ademhalingsproblemen legden ze twee vijgen in een glas brandewijn. Die speelden ze de volgende morgen op de nuchtere maag binnen. Eén hedendaagse goede raad: speel niet zelf doktertje als je bronchitis heb. Raadpleeg er een.

In de vijg zit Cardina, een stof die eiwit afbreekt. Vroeger gebruikten ze vijgen om wormpjes uit de darmen te verjagen.

Het witte vocht dat uit jonge vijgenbladeren komt, maakte littekens soepeler en mooier.

Maar bezin voor je begint, want Hildegard von Bingen schreef in de 11de eeuw al: Een gezonde mens die vijgen eet, wordt onstandvastig, genotzuchtig en wellustig. Nou...

Groeien er ook vijgenbomen bij ons?

Als je denkt dat je naar het buitenland moet verhuizen om van vijgenbomen te kunnen genieten, vergis je je inderdaad. Ook in ons wisselvallig klimaat groeien vijgenbomen dat het een lieve lust is. Je moet alleen weten dat je vijgenbomen moet zoeken in arme, maar goed gedraineerde grond.
Wil je zelf een vijgenboom planten, dan vergast je hem best op een ruime schep rijnzand, die je met potgrond vermengt. Leg op de bodem van de kuil nog wat brokken steenafval en andere, ecologisch verantwoorde, rotzooi die je kwijt wilt. Daar ben je dan meteen ook van af.
De vijgenboom houdt van een zonnige plek, liefst uit de wind.
In de winter wil hij een winterjas. Als je een serre of een tuinhuis hebt, kan hij misschien onder dak overwinteren.
In april voelt de vijgenboom de lente kriebelen en wil hij weer naar buiten. Zijn vruchten gaan dan flink groeien.
In augustus mag je oogsten. Denk vooral niet dat de smaak minder goed is dan die van de zuidelijke vijgenbroers.

Waaruit bestaat een vijg eigenlijk?

Als je denkt dat de vijg helemaal vrucht is, heb je het mis. De echte vruchten hoor je tussen je kiezen kraken, als je erop bijt. Net zoals bij de aardbei. De kleine stippels op de aardbei zijn de zaadjes.
Een vijgenboom krijgt drie keer per jaar jonge vruchtjes. Enkel de eerste serie brengt het in ons klimaat tot een goed einde.
In Zuid-Frankrijk schudt de vijgenboom gemiddeld zomaar eventjes 60 kg vijgen uit zijn takken.
Als de verse vijg mals aanvoelt en een druppeltje vocht uit haar ooghoek plengt, kan ze doorgaan als goed voor gebruik. Als dat niet het geval is, smaakt ze wat wrang en minder zoet. Ze zit dan nog in haar puberfaze. Eens in de midlife-crisis is er ook niet meer veel mee te beginnen. De vijg gaat dan gisten en is niet langer te genieten. Daarom drogen ze vijgen. Ze liggen dan dagelijks te genieten van enkele uren zonnebad. Nadien mogen ze lekker verder uitdrogen in de schaduw.
Na het drogingsproces is het suikergehalte soms verviervoudigd. Dan is het de ideale vrucht om mee te nemen op lange reizen. Want vijgen zijn heel voedzaam en gezond. Er zitten vitamines A, B en C in. Ze bevatten minerale zouten zoals calcium, fosfor en magnesium. De fructose (suiker) is zelfs voor diabetici onschadelijk.
Een verse vijg bevat 16 procent suiker, een gedroogde 63 procent. Soms komt de suiker als een wit laagje over de vijg zijn leren jasje hangen.
Reizigers hebben sinds mensenheugenis als noodrantsoen vijgen aan een lange draad geregen. Zeker als je met je kameel door de hete woestijn op stap moet, zijn vijgen handig om mee te nemen. Heb ik nog nooit moeten doen, zeg je. Gelukkig, want je had ook nooit vijgen bij je!
Er zijn verschillende soorten vijgen. De kleuren variëren van groen-geel tot blauw-purper.

Zijn er ook vijgentrucjes?

Om trucjes met vijgen te leren moet je eerst weten dat er mannelijke en vrouwelijke vijgebomen zijn. De vrouwelijke bomen zorgen voor eetbare vijgen. Ze krijgen kleine knoppen, die aan wratten doen denken. Juist, dat klinkt weinig appetijtelijk, maar goed. De stempel zit binnen in de flesvormige structuur. De mannelijke boom doet zijn best, maar brengt het niet verder dan een oneetbare geitenvijg. En nu komt de ongelooflijke truc magic!
Een kleine galwesp maistro Blastophaga psenes zoekt eerst een mannelijke boom, scharrelt wat rond met het stuifmeel en vliegt dan naar de vrouwelijke boom. De vlezige bloembodem van de vijg is hol en heeft aan de onderkant een lokkend gaatje dat op een oog lijkt. Dat lokt die insecten naar binnen. Die bevruchten, zonder het te weten de vrouwelijke bloemen achteraan in de holte.
Als de mannelijke bloemen te ver van hun vrouwelijke collega's staan, krijgen ze een helpende hand die ervoor zorgt dat de insecten hun stuifmeel in de damesafdeling deponeren. Slimmeriken plukken de mannelijke bloemen en hangen die aan de vrouwelijke boom.
De soorten vijgenstruiken die hier in de tuincentra worden aangeboden, dragen vruchten door maagdelijke vruchtzetting en hebben het wespje die in onze regio niet voorkomt dan ook niet nodig.