Echte of valse meeldauw: herkennen en bestrijden

Echt meeldauw

Echte meeldauw is een schimmelziekte waarbij de schimmel voedingsstoffen onttrekt aan de plant. De bladeren vertonen eerst op de bovenkant kleine witte, meelachtige vlekken die zich later over grote oppervlakken op de bladeren, bloemknoppen, scheuttoppen en vruchten uitbreiden. Bij rozen wordt echte meeldauw zichtbaar in de vorm van roodachtige verkleuringen.

Het merendeel van de schimmel zit aan de buitenkant van de plant. Daarom kan de witte laag er eenvoudig met de vingers worden afgeveegd. De bladeren van de plant rollen zichzelf op, worden daarna bruin en vallen af. Dit kan visueel een negatief effect hebben op de plant. Bij ernstige aantasting kan het leiden tot het afsterven van de scheuten, het plantenweefsel en een remming van de knoppenontwikkeling.

Speciale typen van echte meeldauw zijn:

• Echte meeldauw op rozen (Sphaerotheca pannosa): deze schimmelsoort komt uitsluitend voor op rozen.
• Echte en valse meeldauw op druiven: de fijne, meelachtige laag bevindt zich op de bovenkant, respectievelijk onderkant van de bladeren en op de bloeiwijze van de wijnstokken. Uiteindelijk worden ook de druiven aangetast. De bloeiwijzen sterven af en de druiven barsten open.
• Amerikaanse kruisbessenmeeldauw: De vruchten worden ook hier bedekt met eerst een witte en later een bruine schimmellaag. Ze worden niet rijp en zijn daardoor niet geschikt voor consumptie.

De overwintering van de schimmel vindt plaats in de knoppen van de scheuttoppen. De schimmel breidt zich uit met het uitlopen van de nieuwe blaadjes. Doordat zich op het oppervlak sporen hebben gevormd, worden steeds nieuwe plantendelen geïnfecteerd. Echte meeldauw wordt ook de 'mooi-weer-schimmel' genoemd, omdat hij zich het snelste vermeerdert en uitbreidt bij droog en warm weer met dauwvorming 's nachts. De uitbreiding van de schimmel wordt ook bevorderd door een te stikstofrijke bemesting. Maar ook bij lage luchtvochtigheid is ontwikkeling van de schimmel mogelijk. De schimmel verspreidt zich via luchtstromen. Met name droge planten worden vaak aangetast door echte meeldauw. Dat geldt voor zowel groene planten als bloemplanten.

De infectieperioden van individuele planten verschillen:

• Kruisbessen: mei - augustus
• Rozen: april - juli
• Wijnstokken: mei - augustus
• Kamer-, balkon- en kuipplanten: mei - augustus
• Siertuinen: april - september Groenteplanten: mei - augustus

Waardplanten

• Fruit: appelbomen afhankelijk van de soort. Bijzonder gevoelig zijn: Boskoop, Jonagold, Cox Orange, Jonathan en Ingrid Marie. Daarnaast kruisbessen en aalbessen.
• Groenteplanten: de schimmels die echte meeldauw veroorzaken, zijn wijdverbreid en komen voor bij bv. erwten, verse kruiden, komkommers, wortels, pastinaak (rettich), spruiten, schorseneren, tomaten en courgettes.
• Rozen: alle rozensoorten
• Wijnstokken: alle druivenrassen, ook binnenlandse wijnstokken
• Kamer-, balkon- en kuipplanten: de schimmels die echte meeldauw veroorzaken, zijn wijdverbreid en komen voor bij bijvoorbeeld begonia's, suikerdruifjes, hortensia's, Kaapse viooltjes, monnikskap, asters, Bellis, chrysanten, ridderspoor, struikhei, petunia's, flox, viooltjes, clematis, wilde kardinaalsmuts, Mahonia en rozen.
• Siertuinen: stiefmoedertjes, rozen, anemonen, leeuwenbekjes, zonnebloemen, vergeet-mij-nietjes, viooltjes, flox, monnikskap, asters, Bellis, chrysanten, clematis, Mahonia en seringen. 

Echte meeldauw bestrijden

In de herfst moeten alle aangetaste planten ver worden teruggesnoeid, tot in het gezonde hout. Verwijder het snoeiafval. Composteer dit niet, maar gooi het bij het huishoudelijke afval. Rozen en andere sierplanten die in het voorgaande jaar aangetast waren, moeten in het voorjaar worden gesnoeid. Behandel planten onmiddellijk wanneer de eerste vlekken verschijnen, zodat de ziekte zich niet verder uitbreidt. Door te bemesten met kalium en te zorgen voor gelijkmatige temperaturen kan je de aantasting voorkomen. Zorg er bij het planten van groenteplanten voor dat de plantafstand groot genoeg is en vermijd te hoge luchtvochtigheid. De behandeling moet met de volgende tussenpozen worden herhaald:

• Appels en peren: 8 - 14 dagen
• Kruisbessen: 7 dagen
• Rozen: indien nodig herhalen
• Wijnstokken: 10 - 12 dagen en een spuitbehandeling kort voor het uitlopen
• Kamer-, balkon- en kuipplanten: indien nodig herhalen
• Groenteplanten: 8 - 12 dagen

Valse meeldauw

Bij valse meeldauw gaat het om een schimmelziekteverwekker. Daarbij vormen zich, afhankelijk van de plantensoort, vlekken op de bovenkant van de bladeren. Bij groentesoorten zijn deze licht, bij wijnstokken geel en doorschijnend (olieachtig) en bij rozen roodachtige-violet. Aan de onderkant vormt zich bij alle planten grauwgrijs schimmelpluis. De laag kan zich ook uitbreiden naar de bloeiwijzen en vruchten. In tegenstelling tot echte meeldauw dringt deze schimmel via de huidmondjes op de onderkant van het blad in de plant en bedekt het blad met mycelium. De schimmel onttrekt daardoor voedingsstoffen aan de plant. Bij ernstige aantasting kunnen groeistoornissen, bladval, het verdorren van knoppen en misoogsten optreden. Bij wijnstokken veranderen de bladeren van kleur en worden de druiven bruin en drogen uit. Aangetaste vruchten en groenten moet je niet eten, maar absoluut vermijden, omdat zich hierin afbraakstoffen van de schimmel kunnen bevinden die niet voor consumptie geschikt zijn. Nat, koel weer bevordert de ontwikkeling van de schimmel, evenals permanent vochtige bladeren en een te stikstofrijke bemesting. Houdt daarom rekening met de verschillende infectieperioden van de individuele plantensoorten:

• Rozen: april - augustus
• Druiven: mei - augustus
• Groenteplanten: mei - augustus

De schimmel overwintert in de scheuten, op de bladeren en op de vruchten van planten.

Valse meeldauw bestrijden

Gelijkmatige temperaturen, goede luchtcirculatie, voldoende plantafstand en meststoffen met hoge kaliumgehaltes voorkomen aantasting door valse meeldauw. Bij het verschijnen van de eerste vlekken moet je de planten onmiddellijk behandelen, om te voorkomen dat de ziekte zich verder uitbreidt. Verwijder alle afgevallen bladeren van de planten en, bij wijnstokken, tevens de gedroogde druiven. De planten moeten flink worden teruggesnoeid en je moet ervoor zorgen dat de planten verse lucht krijgen en goed kunnen opdrogen. Herhaal de behandeling indien nodig. Bij rozen herhaal je al na 8 tot 14 dagen. Bij wijnstokken zijn er voor deze ziekte helaas geen toegelaten gewasbeschermingsmiddelen.