Nuttige bloemen in de moestuin
Bloemen zijn niet alleen een lust voor het oog, ze vervullen ook een bijzonder waardevolle rol. Ze trekken bijen, hommels, vlinders en andere nuttige insecten aan die van groot belang zijn voor de bestuiving en het in toom houden van plagen. Deze bloemen dragen ook bij aan het succes van jouw moestuin, want wanneer je jouw eigen groenten en fruit teelt, kom je onvermijdelijk voor diverse uitdagingen te staan. Schimmels en ziekten liggen altijd op de loer, en ongewenste indringers zoals bladluizen staan te popelen om een hapje van jouw oogst te nemen.
Gelukkig kan veel van dit onheil voorkomen worden door nuttige bloemen te integreren in jouw moestuin. Ze zijn niet alleen visueel aantrekkelijk en functioneel, sommige variëteiten kunnen zelfs dienen als smakelijke toevoeging aan jouw culinaire creaties. We zetten de top 10 waardevolste planten voor jou op een rijtje:
1. Zonnebloemen (Helianthus)
Zonnebloemen zijn éénjarig en kan je zaaien vanaf april. Wil je een voorsprong? Zaai ze dan binnenshuis voor om ze later op een zonnige plek uit te planten. Let wel op voor slakken want die hebben een zwak voor de jonge plantjes. Vanaf juli tot de eerste nachtvorst, kleuren de bloemen jouw (moes)tuin. Bloeiende zonnebloemen zijn een feestmaal voor insecten die er massaal op af komen. Eens de zaden rijp zijn, zijn vogels zoals groenlingen en distelvinken aan de beurt om van de pitten te smullen. Laat uitgebloeide zonnebloemen dus maar gerust staan. Zonnebloemen vind je niet alleen in het geel, maar ook in oranje tot roodbruine tinten. Naast reusachtige variëteiten die tot 250 cm hoog groeien zijn er ook lagere soorten te koop die je zelfs in potten kunt planten.
2. Zinnia's
Om zeker te zijn van een succesvolle bestuiving, plant je bij voorkeur zinnia's te midden van aardbei- of tomatenplanten en bessenstruiken. Deze typische zomerbloem brengt een golf van kleuren in jouw tuin en lokt bijzonder veel bestuivers. Van pastelkleurige variëteiten tot felgekleurde tinten, er is een overvloed aan keuze. Zinnia's bloeien bovendien erg lang en kunnen zelfs in potten of plantenbakken gezaaid worden. Zaai ze vanaf februari/april binnen, of rechtstreeks in de volle grond vanaf mei/juni. Zinnia's hebben veel weg van dahlia's en zijn ideaal om te verwerken in een veldboeket want ze blijven lang vers in een vaas.
3. Afrikaantjes (Tagetes)
Die ene bloem die in de volksmond wel eens liefkozend "stinkertje" wordt genoemd, is zonder twijfel de ster in de moestuin: Tagetes. Met een geur die specifiek is en bepaalde belagers onverbiddelijk op afstand houdt, heeft deze bloem echter een onweerstaanbare aantrekkingskracht op bijen en vlinders. Witte vliegen, bladluizen en mieren mijden de geur en ook het koolwitje zal ver uit de buurt blijven. Daarom is het een uitstekende keuze om Afrikaantjes tussen kolen en andere gewassen in de moestuin te planten als biologisch bestrijdingsmiddel. Afrikaantjes kunnen ook gebruikt worden als groenbemester om het percentage organische stof in de bodem te verhogen. De plant heeft tevens een remmende werking op de activiteit van schadelijke bodemaaltjes. Als ware beschermers geven ze jouw teelt een duwtje in de juiste richting. En wist je dat bepaalde variëteiten zelfs eetbaar zijn?
4. Goudsbloem (Calendula officinalis)
Goudsbloemen zijn éénjarig maar zaaien zichzelf moeiteloos uit, waardoor je niet elk jaar opnieuw hoeft te zaaien. Ze floreren het best op een zonnige plaats, in een bodem die goed waterdoorlatend is. De goudgele bloemen zijn een echte blikvanger, en fungeren bovendien als waardevolle nectarbron. De bloemen zijn sterke insectenmagneten terwijl ze ongewenste plaagdieren op een veilige afstand houden. Hun geur vormt als het ware een schild tegen schadelijke insecten zoals de zwarte bonenluis, coloradokever, witte vlieg en wolluis. Plant ze daarom in de buurt van tomaten- of aardappelplanten, tussen sla, wortelen, bonen en kolen, om een succesvolle oogst te verzekeren. Maar niet alleen in de tuin is goudsbloem nuttig, ook in de keuken. Zowel de blaadjes als de bloemblaadjes zijn eetbaar, en bevatten heel wat mineralen en vitaminen. Calendula-zalf is trouwens bekend om zijn geneeskrachtige werking en wordt gebruikt om wonden te herstellen, te desinfecteren en jeuk te verlichten.
5. Reukerwt (Lathyrus)
Een absolute must-have voor de bijen- en vlindertuin! Reukerwten verspreiden een heerlijk zoete geur en worden daardoor druk bezocht door bestuivers. Begin al vanaf midden februari/maart met het zaaien binnenshuis in ruime potjes want de plant wortelt diep. Zodra de IJsheiligen voorbij zijn mogen ze naar buiten en vanaf dan kan je ze ook in volle grond zaaien. Voorzie steeds een klimrek en houd er rekening mee dat de plant al gauw 2 meter hoog kan worden. Plant ze op een beschutte, zonnige plek in de moestuin. De bloemen bloeien ontzettend lang en rijkelijk en zijn ideaal als snijbloem in een zomers boeket. Ze vullen de ruimte met een heerlijk parfum. Na de bloei maakt de plant peulen aan waarin de zaden zich ontwikkelen.
6. Oost-Indische kers (Tropaeolum)
Oost-Indische kers is een veelzijdige plant die je langs de grond kan laten kruipen of in de hoogte kan laten slingeren langs een klimrek. Met bloemen die variëren van rood, oranje tot geel, vormen ze niet alleen een visueel spektakel maar geven ze ook een meerwaarde aan gerechten. Hun smaak doet denken aan die van radijsjes. Maar de plant wordt vooral aangeplant als lokplant voor bepaalde plagen. Ze trekt bijvoorbeeld bladluizen en rupsen aan waardoor andere gewassen op hun beurt gespaard blijven. Het zou dus maar goed kunnen dat jouw Oost-Indische kers wemelt van de kriebelbeestjes, terwijl jouw gewassen in de moestuin er geen last van hebben. Daarnaast weert de plant witte vliegen en wortelluizen. Op een zonnige plek in de tuin, bloeit de plant rijkelijk van juni tot de eerste nachtvorst.
7. Phacelia
Een veelzijdige plant die de leuke bijnaam "bijenbrood" draagt en vaak als groenbemester wordt ingezet, ook in de landbouw. Phacelia is in staat om organische stoffen uit de lucht te halen en op te slaan in de bodem. Het resultaat is een luchtige bodemstructuur en vruchtbare bodem die de groei van gewassen stimuleert. De geurende, lavendelblauwe bloemen oefenen tevens een grote aantrekkingskracht uit op nuttige insecten. Bijen, hommels en vlinders zijn erg dol op deze plant. Phacelia groeit snel en kan goed tegen lage temperaturen. Zaai ze van maart tot september op alle vrije plekken in de moestuin, in de volle zon en geef enkel water als het erg droog is. Na zes tot acht weken verschijnen de eerste bloemen, die je ook als snijbloem kunt gebruiken.
8. Komkommerkruid (Borago officinalis)
Komkommerkruid, ook wel bekend als Bernagie, heeft kenmerkende ruwharige stengels, bladeren en bloemknoppen die zich ontpoppen tot prachtige blauwpaarse stervormige bloemen. Het is een uitstekende nectarleverancier waardoor de plant een waardevolle aanwinst is voor de bijentuin. De plant komt oorspronkelijk uit het Middellands zeegebied maar is intussen volledig ingeburgerd in Europa. Bernagie staat bij voorkeur op een vochtige en voedingsrijke bodem op een plekje in de zon. Komkommerkruid zaait zichtzelf ook makkelijk uit. Verwerk de plant in een lekkere zomerse salade en geniet van zijn frisse komkommersmaak. Zowel de bloemen als de bladeren zijn eetbaar. Aftreksels van de plant worden ook in de geneeskunde gebruikt voor verschillende doeleinden.
9. Mosterdzaad (Sinapis alba)
Mosterdzaad wordt niet alleen gekweekt omwille van de zaden, het is ook een heel goede groenbemester. Na de bloei wordt de plant ondergespit in de tuin om het percentage organische stof (veelal stikstof) te verhogen. Hierdoor verbetert de plant de bodemstructuur en zal het de groei van de volgende gewassen op het perceel bevorderen. Het is een snelle groeier die na 6 tot 8 weken reeds bloemen oplevert en hierdoor ook de ontwikkeling van onkruid tegengaat. De prachtige gele bloemen bloeien tot aan de eerste vorst en zijn aantrekkelijk voor tal van nuttige insecten.
10. Cosmos (Cosmea)
Cosmos is éénjarig en bloeit maandenlang in allerlei kleuren, vooral wit, roze en lilakleurige tinten maar er bestaan ook gele en oranje variëteiten. De bloemen hebben een geel hart en zijn bijzonder decoratief. Dat maakt ze ideaal als snijbloem maar ook in bijenmengsels bewijzen ze hun nut. Insecten zijn namelijk gek op het stuifmeel van Cosmea. Haal de uitgebloeide bloemen weg om de bloei te stimuleren. In de volle grond zullen ze ook rijkelijker bloeien dan in potten maar wat extra meststof toevoegen kan helpen. De plant kan absoluut niet tegen vorst, zaai dus zeker pas na de IJsheiligen (na 15 mei). Kies een zonnige plaats met een goed doorlatende bodem. Het fijne loof is tevens de ideale schuilplaats voor tal van rupsen.