Hortensia's het jaar rond

De hortensia, ook wel bekend als Hydrangea, is een buitengewoon veelzijdige plant. Het is niet verwonderlijk dat het één van de meest geliefde en gecultiveerde sierheesters ter wereld is. De eerste aanplant ervan wordt toegeschreven aan Hortense de Beauharnais, de dochter van keizerin Joséphine de Beauharnais van Frankrijk.

Met een rijke variatie aan hoogtes, bloemvormen en kleuren, vind je hortensia's die zowel laag bij de grond blijven als hoog klimmen. Het is werkelijk een plant die voor elke tuin iets te bieden heeft.

De diverse soorten vertonen verschillende bloeiwijzen en vereisen specifieke snoeimethoden. De samengestelde bloeiwijze bevat zowel steriele als vruchtbare bloemen, waarbij de steriele bloemen dienen als aantrekkelijke lokmiddelen voor insecten. Alle soorten zijn schaduwminnend en groeien het best in halfschaduw op een kleiachtige, vochtige doch goed doorlaatbare ondergrond.

Hydrangea macrophylla

Soorten hortensia's en onderhoudstips

1. Sneeuwbalhortensia:

De sneeuwbalhortensia (Hydrangea arborescens 'Annabelle') is zonder twijfel populair vanwege haar weelderige, langdurige bloei van sneeuwwitte bloemen. De bolvormige bloeiwijzen kunnen soms zo groot worden dat de plant gemakkelijk openvalt, waardoor deze sierheester in de zomer zeker baat heeft bij ondersteuning. Dit kan worden geboden door natuurlijke steunen, zoals een buxushaag, of door gebruik te maken van diverse prefabsteunen.

De sneeuwbalhortensia bloeit op éénjarig hout en kan daarom jaarlijks tot zo'n 30 cm worden teruggesnoeid. Het snoeien gebeurt best enkele centimeters boven twee tegenoverstaande nieuwe bladknoppen, bij voorkeur in het vroege voorjaar (rond half maart), wanneer de eerste tekenen van de lente zich aandienen. Als je de hortensia minder diep snoeit, zullen de bloemen opvallend kleiner zijn, wat kan helpen voorkomen dat de heester openvalt.

In het najaar veranderen de bloemen van kleur naar lichtgroen en drogen ze uiteindelijk op, wat vaak zorgt voor een prachtig winters beeld in de tuin. Deze hortensia produceert ook gemakkelijk worteluitlopers, die in het voorjaar van de moederplant kunnen worden gescheiden en verplant.

2. Pluimhortensia

De pluimhortensia (Hydrangea paniculata 'Grandiflora') staat erom bekend dat hij vaak enkele weken eerder bloeit dan de meeste van zijn soortgenoten. Deze hortensia bloeit ook op éénjarig hout, is extreem winterhard en vraagt bovendien weinig onderhoud. Met zijn indrukwekkende bloeiwijze die tot wel 40 cm lang kan worden, voegt hij een betoverend accent toe aan elke tuin. De grote bloempluimen zijn kegelvormig en verkleuren prachtig in het najaar.

Deze hortensia kan je op twee manieren snoeien. Je kan elk jaar overwegen om deze 5 tot 10 cm boven de grond af te knippen als je grote bloemen wilt. Wil je meer bloemen (die kleiner zijn), dan kan je enkele oudere takken behouden en deze op ongeveer 30 cm van de grond inkorten. Als je de struik hoger wilt laten groeien, mag je ze op 60 cm van de grond afsnijden. Deze oudere takken, ook wel gesteltakken genoemd, vormen een stevig framework voor de plant. Elk voorjaar knip je dan terug tot op deze gesteltakken, altijd vlak boven een paar gezonde knoppen.

3. Eikenbladhortensia

Een leuke variant van deze pluimhortensia is de eikenbladhortensia (Hydrangea quercifolia). Deze plant dankt zijn naam aan het prachtig ingesneden blad dat sterk doet denken aan het grote blad van een eikenboom. Als laatbloeier (augustus - september) verrukt hij met witroze bloemen en een schitterende rode herfstkleur.

De groei van deze hortensiasoort is over het algemeen traag, en snoeien is doorgaans niet nodig. Natuurlijk kan je in het voorjaar de oude bloemen verwijderen om de plant fris te houden. De eikenbladhortensia gedijt het best in voedingsrijke, vochtige bodems met een bosachtige structuur.

4. Klimhortensia

Een buitenbeentje in de groep is de klimhortensia (Hydrangea anomala subsp. petiolaris). Deze klimplant siert met zijn witte bloeiwijze en gedijt het best tegen een muur of schutting in de halfschaduw. Bij het planten van een nieuwe klimhortensia is het raadzaam om de plant gedurende enkele seizoenen aan te binden voordat hij zichzelf kan hechten. Over het algemeen heeft de plant weinig snoei nodig, maar als de omvang te groot wordt, kan je na de bloei de zijscheuten inkorten. Let er wel op dat de plant alleen bloemen produceert op scheuten die het voorgaande jaar zijn gevormd.

De klimhortensia kan ook dienen als bodembedekker en kan worden vermeerderd door afleggers of door het nemen van zomerstekken. Er zijn verschillende cultivars beschikbaar, waaronder 'Brookside Littleleaf', een miniatuurvorm die vaak wordt gebruikt om lagere muren te beklimmen.

5. Bol- of boerenhortensia

De bol- of boerenhortensia (Hydrangea macrophylla) is zonder twijfel één van de meest bekende soorten hortensia's. Deze variëteit komt voor in talloze cultivars met bloemen, waarbij de bloemen variëren van wit tot roze tot blauw, afhankelijk van de pH-waarde van de bodem. Op zure grond zullen de bloemen blauw kleuren, terwijl een kalkrijke bodem zachte roze bloemen zal produceren. Als je blauwe hortensia's wilt maar de grond te veel kalk bevat, kan het gebruik van een blauwmaker een oplossing bieden.

De boerenhortensia vereist over het algemeen weinig snoei, maar een verjongingskuur kan echter geen kwaad. Let wel op: deze soort vormt bloemknoppen op meerjarig hout. Als je de verjongingskuur (snoeien tot op 15-20 cm) in één keer uitvoert, kun je datzelfde jaar weinig tot geen bloemen verwachten. Meestal volstaat het om de scheuten met ongeveer een derde terug te snoeien, en vaak kan je ook gewoon de oude bloemen wegsnijden. Begin hiermee vanaf half maart om vorstschade te voorkomen.

Sommige cultivars van de boerenhortensia hebben schermachtige bloemen, zoals de prachtige Hydrangea macrophylla 'Veitchii', die bekend staat als één van de meest winterharde varianten.

6. Hydrangea serrata

In de Hydrangea serrata groep vinden we andere schermbloemigen die gemiddeld zo'n 30 cm kleiner zijn dan de bolhortensia en eerder in het seizoen begint te bloeien. De bladeren van deze soort zijn fijner en hebben een meer puntige vorm. Er zijn verschillende kleurvarianten, van wit tot roze tot blauw.

7. Fluweelhortensia

De minder bekende, maar zeer aantrekkelijk fluweelhortensia (Hydrangea aspera) heeft een heel eigen uitstraling. Met zijn langwerpig, fluweelachtig blad en schermvormige bloeiwijze voegt deze hortensia een bijzondere schoonheid toe aan elke tuin. Een cluster van zacht wit-lila steriele bloemen omringt een kern van kleine, vruchtbare bloemen in een prachtige lila tint.

Deze hoge groeier heeft ruimte nodig en is daarom niet geschikt voor elke tuin. Net als veel andere hortensia's bloeit ook de fluweelhortensia op éénjarig hout, waardoor hij in het voorjaar sterk kan worden teruggesnoeid om de struik te verjongen en een gezonde groei te stimuleren.