Zelf Helleborus kweken
De Helleborus, ook wel bekend als kerstroos of nieskruid, is een geliefde, wintergroene plant met prachtige bloemen in diverse lila, roze en witte tinten tot zelfs paarszwart. Als fervent liefhebber kan ik zeggen dat het zelf kweken ervan verrassend eenvoudig is, je hebt enkel twee gezonde moederplanten en een flinke dosis geduld nodig!
Helleborus bestuiven
Kies tussen twee verschillende moederplanten of focus op een opvallend kenmerk van twee specifieke planten. Handmatig bestuiven kan in een koude bak of tuinkas, maar ook in de tuin kan je bloemen bestuiven. Houd er rekening mee dat binnen bestoven bloemen gevoeliger zijn voor rot.
Selecteer in februari/maart een geschikte moederplant. De Helleborus moederplant moet krachtig zijn en beschikken over mooie, symmetrisch gevormde bloemen, want deze plant zal uiteindelijk de zaden moeten produceren. De vaderplant, die voor het stuifmeel zal zorgen, kies je op basis van kleur en bloemvorm.
De dag voordat je de moederplant wil gaan bestuiven, knippen we minstens één bloem weg bij de vaderplant. Let op: de bloem moet volledig open zijn en nog een steeltje van om en bij de 2,5 cm hebben. Laat de bloem van de vaderplant gedurende één nacht binnenskamers in een ondiepe waterschaal drijven. De pollen krijgen de volgende dag een pluizig uitzicht. Deze stap kan je eventueel overslaan, maar door de bloem af te snijden heb je meer controle over de bestuiving.
Nu komt het erop aan de juiste bloemen bij de moederplant te gaan selecteren. De bloemen moeten mooi, vol en intact zijn en op het punt staan zich te openen. Je kan ze eventueel markeren met een stukje gekleurd tuintouw rond de bloemsteel. Planten labelen en notities maken vereenvoudigen het werk enorm.
We kiezen best een zonnige dag gezien de pollen dan het vruchtbaarst zijn. Verzamel pollen van de vaderplant door ze voorzichtig af de helpknoppen te borstelen of te schudden. Als je maar één kruising doet, kan je een fijne borstel gebruiken. Indien je meerdere kruisingen wil gaan doen, neem je een zwart voorwerp (bv. een pennendop) zodat je kan zien of er al dan niet nog pollen op de dop aanwezig zijn. Je kan de dop ook statisch maken door hem over je mouw te wrijven zodat de pollen er vanzelf opspringen.
Nu komt het erop neer de bloemblaadjes van de moederplant zachtjes achteruit te trekken om de pollen vervolgens op de stamper van de plant te plaatsen. De stamper is licht kleverig en zal de pollen goed ontvangen. Er is nog geen gevaar voor zelfbestuiving gezien de meeldraden van de nog gesloten bloem onvoldoende ontwikkeld zijn. Sluit de bloem opnieuw, je kan deze stap tot drie keer per bloem herhalen.
Helleborus zaaien
Met een beetje geluk zullen de eerste rijpe zaden tegen het einde van de meimaand verschijnen. De zaaddozen veranderen van lichtgroen naar bruin. Dit is het moment wanneer je de zaden moet oogsten. Gezond zaad is blinkend zwart en wordt het best zo snel mogelijk gezaaid.
Zaai de geoogste zaden in compost in potjes of trays op een regelmatige afstand van elkaar. Eender welke zaaigrond volstaat maar een goede leembasis met grit is ideaal. Daar de zaailingen redelijk lang in de tray blijven kan je de oppervlakte met een grove korrel afdekken om vochtverlies te beperken, om drainage te verbeteren en algengroei tegen te gaan.
Na het zaaien is het opnieuw belangrijk om notities te nemen en alles mooi aan te duiden zodat we weten in welke tray wat is gezaaid. Met een fijne broes wordt alles besproeid waarna de trays in een koude bak of op een beschutte plaats buiten worden geplaatst. Bescherm de trays voor ongedierte zoals muizen of ratten.
De eerste tekenen van kieming starten pas vanaf september! Nadat de planten in oktober-november echte bladeren hebben gevormd, kunnen ze gescheiden worden, ze worden nu individueel opgepot. Eén liter potten volstaan maar uiteraard kunnen de planten reeds op een vaste standplaats worden uitgeplant. Nu wordt het spannend; twee jaar na de bevruchting kijken we uit naar de nieuwe soort die we hebben gecreëerd.