Ecologisch tuinieren, hoe begin je eraan?

Ecologisch tuinieren betekent samenwerken met de natuur: zonder pesticiden en kunstmest, maar met een gezond en bloeiend ecosysteem. Het brengt alleen maar voordelen! Je tuin wordt een oase voor insecten, vogels en andere dieren, met volop voedsel en een plek om zich voort te planten. Bovendien zorgt een ecologische tuin voor betere afwatering, minder wateroverkast en een koelere omgeving dan een verharde tuin of een kale grasvlakte. En saai? Zeker niet! Een natuurlijke tuin is juist verrassend levendig en er valt altijd iets te beleven!

Hoe groen is jouw tuin? Zoemt het er van de bijen, fladderen er vlinders rond en komt er weleens een egel op bezoek? Ecologisch tuinieren is makkelijker dan je denkt - het begint met een andere mindset. Met deze 10 stappen maak je in no-time van je tuin een paradijs voor flora en fauna!

Ecologische tuin

1. Biologisch...natuurlijk!

Zeg vaarwel tegen kunstmest en kies voor organische meststoffen! Ze voeden niet alleen je planten, maar verbeteren ook de bodemstructuur en stimuleren het bodemleven – precies wat de natuur nodig heeft. Denk aan compost, stalmest, groenbemesting of korrels van kippen- en koeienmest.

Voor plagen bestaan er milieuvriendelijke oplossingen. Biologische bestrijdingsmiddelen met natuurlijke ingrediënten werken doeltreffend zonder schadelijke gevolgen. Zo doden biologische slakkenkorrels alleen de slakken, terwijl nuttige dieren zoals merels, lijsters, egels en padden gespaard blijven.

Ook potgrond verdient aandacht. Gebruik altijd biologische potgrond en bodemverbeteraars, ook in bloembakken. Veel standaard potgrond bevat turf, dat uit veengebieden wordt gewonnen en bij de ontginning veel CO2 uitstoot veroorzaakt. Bovendien zit er vaak kunstmest in. Met biologische alternatieven geef je je planten én de planeet de beste zorg!

2. Kies voor inheemse planten

Een tuin met een variatie aan bomen, struiken, hagen, bloemen en gras – en die er niet té strak uitziet – is een paradijs voor de natuur. Kies zoveel mogelijk voor inheemse planten, want die horen van nature thuis in jouw regio. Ze zijn perfect aangepast aan de bodem en het klimaat, waardoor ze minder water, meststoffen en bestrijdingsmiddelen nodig hebben.

Bovendien bieden ze voedsel en schuilplaatsen voor lokale dieren en helpen ze de biodiversiteit in stand te houden. Sommige vlinders en bijen zijn zelfs volledig afhankelijk van inheemse planten. Goede keuzes zijn onder andere wilde marjolein, duifkruid, beemdkroon, knoopkruid en koninginnekruid. Ook struiken en klimplanten zoals Gelderse roos (Viburnum opulus), rode bes (Ribes rubrum), hazelaar (Corylus avellana) en klimop (Hedera helix) passen perfect in een ecologische tuin.

3. Gebruik dood hout

Gebruik dood hout in de tuin Een gezond ecosysteem draait niet alleen om levende materialen, maar ook om dood hout. Dit lijkt misschien nutteloos, maar het zit juist vol leven! Het trekt allerlei dieren aan die zich erin verstoppen, nestelen of het als voedsel gebruiken. Vooral kevers profiteren ervan, maar ook wilde bijen, wespen en nachtvlinders vinden er hun plek.

Takkenwallen en houtstapels zijn ideale schuilplaatsen voor egels en vormen een rijke voedselbron voor vogels. Een takkenhaag is bovendien een speels en natuurlijk alternatief voor een strak tuinscherm. Of laat gewoon hier en daar een dode tak of boomstam liggen - de natuur doet de rest!

4. Creëer voederplaatsen

Vogels brengen niet alleen leven in je tuin met hun zang en gekwetter, maar helpen ook bij de bestrijding van vervelende insecten. Lijsters en merels smullen van slakken terwijl koolmezen wel graag een rups lusten.

Zorg voor een vogelvriendelijke tuin met veilige schuilplaatsen en voldoende voedsel. Struiken met bessen en bloemen vol zaad zijn echte vogeltrekkers, zoals krentenboompjes, lijsterbes, meidoorn, vlier en rode kornoelje.

In de winter wordt natuurlijk voedsel schaars, dus help de vogels een handje met een gevarieerd buffet: zaden, pitten, vetbollen en stukjes fruit zorgen ervoor dat ze goed de kou doorkomen. En hang natuurlijk ook vogelhuisjes op voor verschillende soorten.

5. De bloemetjes en de bijtjes

Help bijen en hommels door ervoor te zorgen dat er van maart tot november altijd iets bloeit in je tuin. Kies bloemen met veel nectar en stuifmeel, zoals vlinderstruiken, sporkehout, bramen, dropplant, vrouwenmantel en koninginnekruid.

Hang daarnaast een insectenhotel op of bouw er zelf een met gerecycleerde materialen. Holle stengels zijn perfect voor solitaire bijen, die op hun beurt weer andere nuttige insecten aantrekken. Maar ook vlinders, gaasvliegen, spinnen en andere insecten zullen het gebruiken als schuilplaats. Zet het hotel op een zonnige, windstille plek, dicht bij nectarrijke bloemen, en minstens een meter boven de grond. Zo help je de natuur een handje en geniet je van een levendige, zoemende tuin!

6. Voorzie een composthoop

Wist je dat een derde van je afval perfect omgezet kan worden in voeding voor je tuin? Composteren is een natuurlijke manier om de kringloop van de natuur na te volgen. In plaats van je keuken- en tuinafval weg te gooien, geef je het een tweede leven als waardevolle compost.

Voor vogels en egels is je composthoop een heus buffet! En het mooiste is: een compostbak zorgt niet voor nare geurtjes, zolang je de juiste balans van materialen behoudt. Zo help je niet alleen de natuur, maar verminder je ook je afval en creëer je een rijke bodem voor je planten.

7. Gazon of liever een bloemenweide?

Een gazon betekent bergen groenafval, uren werk (en lawaai) en het gebruik van veel meststoffen, kalk en bestrijdingsmiddelen. Bovendien biedt het weinig voordelen voor de natuur. Waarom niet een deel omtoveren tot een bloemenweide of prairietuin? Of laat een stukje gras gewoon wild groeien, zodat je sprinkhanen aantrekt.

Plant sneeuwklokjes, blauwe druifjes en krokussen in het gras om vroege hommels en bijen van nectar te voorzien. En laat paardebloemen, erepijs, klaver en madeliefjes die spontaan opduiken gewoon staan. Zo creëer je een bloeiend paradijs dat zowel mooi als nuttig is voor de natuur!

8. Alternatieve paden

In plaats van alles te bestraten, kun je ook kiezen voor paden van grind, schors of hakselhout. Dit houdt het regenwater vast in je tuin, waardoor je bijdraagt aan de natuurlijke waterhuishouding en voorkomt dat het naar de overbelaste riolen stroomt. Zo creëer je niet alleen een mooi, natuurlijk pad, maar help je ook de watercirculatie in je tuin én in de omgeving.

9. Een tweede leven

Snijd snoeiafval in een hakselaar en gebruik de houtsnippers als mulch of leg ze over je paden – zo houd je de bodem vochtig en onkruid onder controle. Grote takken kun je verwerken in een takkenwal, die niet alleen een natuurlijke uitstraling heeft, maar ook een perfecte schuilplaats biedt voor vogels, insecten en egels. Heb je nog meer takken over? Bouw een boomhut met het hout van bomen die je hebt moeten verwijderen - een geweldig project en tegelijkertijd een creatief, ecologisch element voor je tuin!

Hergebruik oude meubels en geef ze een tweede leven door ze om te bouwen tot tuinaccessoire. Herbruik oude tegels of stenen voor een tuinpad of als verharding in je tuinkas.

10. Vang regenwater op

Gebruik regenwater Regenwater opvangen is een slimme manier om gratis water te gebruiken voor klussen in en om het huis, zoals het doorspoelen van het toilet, het wassen van de auto of het bewateren van de tuin en je kamerplanten. Het kost bijna niets, vooral als je een waterreservoir hebt aangesloten op het dak van je woning of tuinhuis.

Door de opwarming van de aarde hebben we steeds vaker te maken met lange droge periodes, maar soms valt de regen ook met bakken uit de lucht. Met een regenton kun je het water opslaan, zodat je het later kunt gebruiken voor je planten en tegelijkertijd voorkomt dat er nog meer water in het riool terechtkomt. Het is dus slim om regenwater op te vangen en te bewaren voor droge momenten, zodat je minder vaak leidingwater hoeft te gebruiken. Goed voor de planeet én je portemonnee!